Category: Onilne Test

🔴🔴 SCERT इ. 10 वी / 12 वी – प्रश्नपेढी Question Bank – सन 2022-23 व 2021-22 – सर्व विषय

🔴 सूचना :- 
१. फक्त विद्यार्थ्यांना  प्रश्नप्रकारांचा सराव करून देण्यासाठीच आहेत.
२. सदर प्रश्नसंचातील  प्रश्न बोर्डाच्या प्रश्नपत्रिकेमध्ये येतीलच असे नाही याची नोंद घ्यावी.

🔴 2022-23  इ. 10 वी प्रश्नपेढी – Question Bank – ( मराठी व  इंग्रजी माध्यम )


=====================

🔴 2022-23  इ. 12 वी प्रश्नपेढी – Question Bank – ( मराठी व  इंग्रजी माध्यम )

=====================

🔴 2021-22  इ. 10 वी प्रश्नपेढी – Question Bank – ( मराठी व  इंग्रजी व ऊर्दू माध्यम )


=====================

🔴 2021-22  इ. 12 वी प्रश्नपेढी – Question Bank – ( मराठी व  इंग्रजी व ऊर्दू माध्यम )

=====================

🔴 Read the given information first and then solve the Online Quiz.
खाली दिलेली माहिती अगोदर वाचा. व मग Online Quiz सोडवा.

🔴🔴  Antonyms ( Opposite Words ) विरुद्धार्थी शब्द
ability   X   disability
accept  X    refuse
active    X   passive
add       X   subtract
admire  X  disapprove
admit    X  deny
agree     X   disagree
allow     X  forbid
always   X  never
ancient   X   modern
arrival  X departure
awake  X  asleep
back   X   front
bad    X   good
beautiful   X    ugly
big    X   small
bitter   X  sweet
blunt   X   sharp
bold   X   timid
borrow   X    lend
bright  X  dull
broad    X   narrow
care    X   neglect
certain   X  uncertain
cheap   X   dear
clean   X   dirty
close   X    open
cold   X    hot
compare   X   contrast
damp   X  dry
danger   X   safety
dark    X  light
dead    X  alive
death   X  birth
defeat   X   victory
defend   X  attack
delight  X  sorrow
decrease   X   increase
difficult   X   easy
divine   X  evil
dull   X   clever
empty   X  full
exit    X  entry
expand   X  contract
fresh   X  stale
fail   X   succeed
farewell    X    welcome
fast   X   slow
brave   X  coward
fat    X  thin
fault   X  merit
former    X  later
few   X  many
foolish   X  wise
forget  X  remember
frail   X  strong
freedom   X  slavery
gain  X   loss
genuine   X   fake
glad   X   sad
guilty   X   innocent
heavy   X   light
high    X   low
huge    X    tiny
humble   X  rude
idle   X  hardworking
kind   X    cruel
less   X   more
lie   X     truth
liquid   X   solid
long   X   short
loose  X  tight
major    X  minor
master    X   servant
modern    X  traditional
natural   X   artificial
often    X   sometimes
peace   X  war
permanent    X   temporary
polite   X   rude
present   X   absent
public   X  private
punishment    X   reward
rise   X   set
rough   X    smooth
severe    X     mild
shy  X   bold
tame   X    wild
tender     X  hard
urban   X   rural
vague   X  clear
wet   X  dry
worst   X  best

🔴 Find the antonyms.  विरुद्धार्थी शब्द ओळखा.   

🔴 Read the given information first and then solve the Online Test.
खाली दिलेली माहिती अगोदर वाचा. व मग Online Test सोडवा.

🔴🔴🔴 ProNoun – सर्वनाम  :-
नामाऐवजी वापरल्या जाणाऱ्या शब्दांना सर्वनाम असे म्हणतात. नामाची पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी सर्वनामांचा वापर केला जातो.
A word used instead of noun is called ProNoun.
I, We, You, He, She, It, They etc.

सर्वनामाचे पाच प्रकार पडतात.
🔴🔴 1) Personal ProNoun -पुरुषवाचक सर्वनाम – यामध्ये बोलणारे, वाचणारे आणि ज्यांच्याविषयी बोलतो या तिघांचा समावेश होतो. 

🔴 First Person – प्रथम पुरुष – बोलणारा व्यक्ती-
या मध्ये
I, We,
My, Mine, Our, Ours
Me,  Us यांचा समावेश होतो.

🔴 Second Person – द्वितीय पुरुष  – ज्याच्याशी बोलतो ती व्यक्ती –
या मध्ये
You, You,
Your, Yours,
यांचा समावेश होतो.

🔴 Third Person – तृतीय पुरुष  – ज्याच्याविषयी बोलतो ती व्यक्ती –
या मध्ये
He, She, It, They
His, Her, Its, Their
Him, Her, It, Them
यांचा समावेश होतो.

🔴🔴 2) Relative  ProNoun – संबंधी  सर्वनाम – जे सर्वनाम त्या पूर्वी आलेल्या नामाशी संबंध दाखवत असेल किंवा जेव्हा वाक्यात नामानंतर प्रश्नार्थक सर्वनाम येते व ते सर्वनाम येते व ते सर्वनाम वाक्यातील नामाचा संबंध दर्शवते तसेच दोन वाक्ये जोडण्याचे ही काम करते. त्यास Relative ProNoun असे म्हणतात.
Who – कोण,
What – काय,
Which – कोणता,
That – तो, ती, ते

🔴🔴 3) Interrogative  ProNoun – प्रश्नार्थक  सर्वनाम – प्रश्न विचारण्यासाठी वापरल्या  जाणाऱ्या सर्वनामांना प्रश्नार्थक सर्वनामे असे म्हणतात. 
What – काय
Who – कोण
Whose – कोणाचा
When – केव्हा
Where – कोठे
How- कसा
Which – कोणता

🔴🔴 4) Demonstrative ProNoun – दर्शक सर्वनाम –
ज्या सर्वनामाने एखाद्या खास व्यक्ती अथवा वस्तूचा बोध होत असेल त्या सर्वनामास दर्शक सर्वनाम असे म्हणतात.
This,
These,
That,
Those etc
This is cat.
That is my school.
Those are flowers.

🔴🔴 5) Reflective  ProNoun – निजवाचक सर्वनाम –
जेव्हा कोणत्याही क्रियापदाचा कर्ता अथवा कर्म एक वस्तू किंवा  एक व्यक्ती असते तेव्हा त्या कर्मासाठी, वस्तूसाठी ज्या सर्वनामाचा उपयोग केला जातो. त्यास निजवाचक सर्वनाम असे म्हणतात.
Herself,
Yourself,
Themself,
Himself,

Find the pronoun from the sentence. सर्वनाम ओळखा.  

🔴 Read the given information first and then solve the Online Test.
खाली दिलेली माहिती अगोदर वाचा. व मग Online Test सोडवा.

🔴🔴🔴 Articles – उपपदे  :-
इंग्रजी नामापुढे विशेषणासारखे विशिष्ट शब्द वापरले जातात. त्यांना Articles ( उपपदे )  म्हणतात.
उपपदांचे 2 प्रकार आहेत.
1) Indefinite Article – A / An
2) Definite Article  – The

🔴🔴 1) A / An – Indefinite Article  

🔴 1) एकवचनी सामान्य नामापूर्वी  a या Article  चा वापर करतात.
a woman,  a boy,  a pen,  a car etc.

🔴 2) जेव्हा नामाची सुरुवात a, e, i, o, u  या स्वरांनी होते. त्यावेळी an  हे  Article  वापरतात.
an aeroplane, an orange,  an elephant,

🔴 3) जेव्हा नामाची सुरुवात व्यंजनाने होते. पण त्या व्यंजनाचा उच्चार हा स्वरासारखा होत असेल  तर त्या शब्दापूर्वी an  हे उपपद वापरतात.
an honest man, an hour, etc.

🔴 4) जेव्हा शब्दाची सुरुवात स्वराने होते. पण त्याचा उच्चार हा व्यंजनासारखा होत असेल तर त्या शब्दापूर्वी  an हे उपपद वापरावे.
a European, a union, a university,  etc.

🔴 5) a  किंवा an  हे एकवचनी सामान्य नामापूर्वी वापरातात.
a pencil, a duster, a chalk

🔴 6) धंदा किंवा व्यवसाय  सूचित करणाऱ्या नामापूर्वी  an  किंवा an  चा वापर करतात.
He is an engineer.
She is a dancer.

🔴🔴 अपवाद – a  किंवा an  ही उपपदे खालील बाबतीत वापरत नाहीत.
1) अनेकवचनी नामपूर्वी –  dogs, mobiles,  men, etc.
2) जी वस्तू संख्येत मोजता येत नाही. – wheat, rice,
3) द्रवपदार्थ व घनपदार्थ नावापूर्वी – sugar, water, milk
4) भाववाचक नामापूर्वी – glass, fear, honesty

🔴🔴🔴 The –  Definite Article

🔴 1) अगोदर माहित असलेल्या किंवा ज्याच्या विषयी आपण पूर्वीच बोललेलो आहेत अशा व्यक्ती अथवा वस्तू दर्शवण्यासाठी the  चा वापर करतात.
Rajesh gave me a pencil. The pencil is lost.

🔴 2) जगात एकमेव अस्तित्वात असलेल्या वस्तूंच्या नामापूर्वी the हे  article  वापरतात.
the sun, the moon, the earth , the sky

🔴 3) एकवचनी नाम जेव्हा संपूर्ण जात किंवा वर्ग दाखवते तेव्हा the  हे उपपद वापरतात.
The lion is cruel.

🔴 4) पर्वत, नद्या, समुद्र, बेटे , वर्तमानपत्र, पवित्र धर्मगंथ, वाद्ये, जात व जमात, भौगोलिक नावापूर्वी,  इ. नामापूर्वी the हे उपपद वापरतात.
The Ganga, The Times of India, The Himalayas, The Ramayan , The Kuran, the gitar, the Maratha, The Hindu, The Muslim, the USA, the UK

🔴 5) Superlative Degree मध्ये विशेषणापूर्वी the  चा वापर करतात.
Sagar is the tallest boy in the class.

🔴 6) कालदर्शक शब्द, क्रमवाचक विशेषण, काही शब्दसमूहात  the चा वापर करतात.
The morning, the first, the second,  in the evening,

🔴🔴 अपवाद – the  हे  उपपद खालील बाबतीत वापरत नाहीत.

🔴 शरीराचे अवयव , कपडे, निसर्ग, शहरांची नावे, समूहवाचक नामे, भाववाचक नामे – left hand, my shirt,

🔴 भाषेच्या पूर्वी –  Marathi, Hindi, English

🔴🔴 उपपदांचा वापर कोठे करू नये.
सर्वनामाच्या अगोदर, क्रियापद व सहाय्यक क्रियापद, भाववाचक नाम व विशेषनाम, God  ह्या ईश्वराविषयी उपपदांचा वापर करू नये.

Choose the correct article. योग्य उपपदांची निवड करा. 

🔴 Read the given information first and then solve the Online Test.
खाली दिलेली माहिती अगोदर वाचा. व मग Online Test सोडवा.

🔴 Infinitive :-
Some times the form of verb in a sentence names the action but does not change according to tense, number or person. Such a form is known as a non finite form or an infinitive.  An infinitive is used with or without ‘to’.

🔴 काहीवेळेस वाक्यातील क्रियापदाचे रुप हे कृती दाखवत असते मात्र ते काळ, वचन व लिंग या प्रमाणे बदलत नसते. अशा रुपास Infinitive असे म्हणतात. Infinitive चा वापर हा  ‘ to ‘ सोबत किंवा  ‘ to ‘ शिवाय ही केला जातो.

🔴 पुरुष अगर वचनाप्रमाणे  न बदलणारे to युक्त क्रियापदाचे मूळ रूप म्हणजेच Infinitive होय. वाक्यातील मूळ क्रियापद सोडून आलेल्या क्रियापदापूर्वी to लावले जाते.

🔴 Examples :-
🟠 Sayali manages to slip even on dry land. या वाक्यामध्ये manages हे मुख्य क्रियापद आहे.  व ते कर्ता व  काळाप्रमाणे  बदलते. मात्र  to slip हा कर्ता किंवा काळानुसार बदलत नाही. म्हणून to slip हा Infinitive आहे..

🟠 The slaves were forced to work for their masters.
In this sentence  ‘to work’  does not change with the subject or tense. या वाक्यामध्ये to work हा कर्ता किंवा काळानुसार बदलत नाही.

🟠 The people came up and began to help her. या वाक्यामध्ये to help हा कर्ता किंवा काळानुसार बदलत नाही.

🟠 It can grow as big as a pillar supporting the sky.
In this sentence ‘can’  is an auxiliary so ‘grow’ does not change with the subject or tense. या वाक्यात can हे सहाय्यकारी क्रियापद असल्याने grow हे कर्ता किंवा काळानुसार बदलत नाही.

🟠 Unity is a very important quality and you must always maintain it. या वाक्यात must हे सहाय्यकारी क्रियापद असल्याने maintain हे कर्ता किंवा काळानुसार बदलत नाही.

Find the Infinitive from the following sentences. खालील वाक्यातील Infinitive ओळखा.

🔴 महाराष्ट्र राज्य माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळ, पुणे

🔴 शासन निर्णय दि. ८ ऑगस्ट २०१९ नुसार

🔴 इयत्ता ९ वी व १० वी इंग्रजी ( तृतीय भाषा )

🔴 प्रश्नपत्रिकेचे स्वरूप

🔴 अंतर्गत मुल्यमापन – ( तोंडी १० गुण + स्वाध्याय १० गुण )

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.

🔴 Verbs & their Past Tense Forms –
भूतकाळातील एखाद्या विशिष्ट क्षणापूर्वी किंवा घडलेल्या क्रियेसाठी क्रियापदाचे भूतकाळी रुप वापरले जाते. Past Tense Form is used to show to show past actions.

🔴 ‘ed’ प्रत्यय लागणारी रुपे – suffixed with ‘ed’ –
VERB                                   Past Tense
To answer ( उत्तर देणे )      –   answered
To boil  ( उकळणे )           –   boiled
To clean  ( स्वच्छ करणे )    –   cleaned
To call ( बोलावणे )             –   called
To cook ( शिजवणे )           –   cooked
To climb ( चढणे )              –   climbed
To fill ( भरणे )                   –   filled
To help ( मदत करणे )       –   helped
To kick ( लाथ मारणे )        –   kicked
To lift ( उचलणे )               –   lifted
To peep ( डोकावणे )         –   peeped
To pick ( उचलणे )            –   picked
To pull ( ओढणे )              –   pulled
To rest ( विश्रांती घेणे )       –   rested
To wash ( धुणे )                 –  washed
To wish  ( इच्छिणे )           –  wished
अशा पद्धतीने वरील क्रियापदांचे भूतकाळी रुपे तयार होतात. Above ones are the Past Tense forms of the Verbs.

🔴 ‘d’ प्रत्यय लागणारी रुपे – suffixed with ‘d’ –
VERB                                   Past Tense
To close ( बंद करणे )        –  closed
To hire ( भाड्याने घेणे )     –   hired
To hope ( अपेक्षा करणे )   –   hoped
To like ( आवडणे )            –   liked
To move ( हालचाल )        –   moved
To save ( वाचवणे )            –   saved
To place ( जागेवर ठेवणे )  –   placed
To raise  ( उंच करणे )       –   raised
अशा पद्धतीने वरील क्रियापदांचे भूतकाळी रुपे तयार होतात. Above ones are the Past Tense forms of the Verbs.

🔴 दोन्हीही रुपे सारखी – both the forms are same 
VERB                                   Past Tense
To cast ( नजर टाकणे )       –   cast
To cut  ( कापणे )                –   cut
To put  ( ठेवणे )                  –   put
To hit ( फटका मारणे )        –   hit
To hurt ( दुखापत होणे )      –   hurt
To read ( वाचणे )                –   read
To rid  ( सुटका होणे )         –   rid
To set ( मावळणे )              –   set
To shut ( बंद करणे )          –   shut
To spread ( पसरणे )           –   spread
अशा पद्धतीने वरील क्रियापदांचे भूतकाळी रुपे तयार होतात. Above ones are the Past Tense forms of the Verbs.

🔴 ‘ y ‘ च्या ‘ i ‘ येतो आणि पुढे  ‘ed’  लागतो. y 
VERB                                   Past Tense
To carry ( वाहून नेणे )     –   carried
To cry ( रडणे )               –   cried
To empty ( रिकामे करणे ) – emptied
To marry ( लग्न करणे )      –  married
To reply ( प्रत्युत्तर देणे )     –  replied
To try ( प्रयत्न करणे )        –   tried
अशा पद्धतीने वरील क्रियापदांचे भूतकाळी रुपे तयार होतात. Above ones are the Past Tense forms of the Verbs.

🔴 दोन्हीही रुपे वेगवेगळी – both the forms are different 
VERB                                   Past Tense
To bend  ( वाकणे )               –   bent
To bind ( बांधणे )                 –   bound
To bring  ( आणणे )              –   brought
To catch  ( झेलणे )               –   caught
To dig ( खणणे )                   –   dug
To get ( मिळणे )                  –   got
To have ( असणे )                 –   had
To hear   ( ऐकणे )                –  heard
To hold  ( धरणे )                  –   held
To keep ( पाळणे )                –   kept
To pay  ( देणे )                      –   paid
To sit ( बसणे )                      –   sat
To sleep  ( झोपणे )               –   slept
To teach  ( शिकवणे )            –  taught
To think  ( विचार करणे )       –  thought
To mean ( अर्थ असणे )          –  meant
To begin  ( सुरुवात करणे )    –   began
To break  ( तोडणे  )              –   broke
To drink   ( पिणे )                 –   drank
To eat  ( खाणे )                     –    ate
To go  ( जाणे )                      –    went
To write  ( लिहणे )                –    wrote
To sing  ( गाणे म्हणणे )         –   sang
To swim ( पोहणे )                 –   swam
To take  ( घेणे )                     –   took
To throw   ( फेकणे )             –   threw
To be  ( असणे )                    –    was
अशा पद्धतीने वरील क्रियापदांचे भूतकाळी रुपे तयार होतात. Above ones are the Past Tense forms of the Verbs.

🔴  Now solve the Online Test.  Choose the Past Tense Form of the Verb.   ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.

🔴 Subordinator –
Let’s discuss about the Clause first. सर्वप्रथम उपवाक्य बाबत चर्चा करू.
Clause :-
Clause is group of words that has a Subject and a Verb and is a part of a larger sentence. ज्या शब्दसमूहात Subject व Verb असते व तो एक मोठ्या वाक्याचा भाग असतो त्याला Clause असे म्हणतात.

⬛ When he asks the nurse, she tells him their story.

There are two clauses. वरील वाक्यात दोन Clause आहेत.
1st Clause – When he asks the nurse
2nd Clause – she tells him their story

‘she tells him their story’ This clause makes complete sense. So it is called Main / Principal Clause. या वाक्यांशातून पूर्ण अर्थबोध
होतो. त्यासाठी इतर वाक्याचा संदर्भ घ्यावा लागत नाही. म्हणून त्याला Main Clause / Principal Clause असे म्हणतात.

‘When he asks the nurse’ This clause is not complete by itself. It depends on the main clause to convey a proper sense. So it is called Dependent or Subordinate Clause. या वाक्यांशाचा अर्थ स्पष्ट होत नाही. त्याचा अर्थ समजण्यासाठी त्या दुसऱ्या वाक्यावर अवलंबून रहावे लागते. म्हणून त्याला Dependent / Subordinate Clause असे म्हणतात.

‘When‘ is a joining word and it is called a Subordinator. ‘When’ हा जोडणारा शब्द आहे म्हणून त्याला Subordinator असे म्हणतात.

🔴 Examples :-
⬛ They have shown that war has not shaken their spirit.

There are two clauses वरील वाक्यात दोन Clause आहेत.
1st Clause – They have shown
2nd Clause – that war has not shaken their spirit

‘They have shown’ This clause makes complete sense. So it is  Main / Principal Clause.  या  वाक्यांशातून पूर्ण अर्थबोध
होतो. त्यासाठी इतर वाक्याचा संदर्भ घ्यावा लागत नाही. म्हणून  तो  Main Clause / Principal Clause आहे.

‘that war has not shaken their spirit’ This clause is not complete by itself. It depends on the main clause to convey a proper sense. So it is called Dependent or Subordinate Clause. या  वाक्यांशाचा अर्थ स्पष्ट होत नाही. त्याचा अर्थ समजण्यासाठी त्याला दुसऱ्या वाक्यावर अवलंबून रहावे लागते. म्हणून तो Dependent / Subordinate Clause आहे.

🟢 ‘that’ is a joining word and it is called a Subordinator. ‘that’ हा जोडणारा शब्द आहे म्हणून त्याला Subordinator असे म्हणतात.

⬛  They pay for their sister’s treatment, who suffers from tuberculosis.

There are two clauses वरील वाक्यात दोन Clause आहेत.
1st Clause – They pay for their sister’s treatment
2nd Clause – who suffers from tuberculosis

‘They pay for their sister’s treatment’ This clause makes complete sense. So it is called Main / Principal Clause. या  वाक्यांशातून पूर्ण अर्थबोध होतो. त्यासाठी इतर वाक्याचा संदर्भ घ्यावा लागत नाही. म्हणून  तो  Main Clause / Principal Clause आहे.

‘who suffers from tuberculosis’ This  is not complete by itself. It depends on the main clause to convey a proper sense. So it is called Dependent or Subordinate Clause.  या वाक्यांशाचा पूर्ण  अर्थबोध होत नाही. त्याचा अर्थ समजण्यासाठी त्या दुसऱ्या वाक्यावर अवलंबून रहावे लागते. म्हणून तो Dependent / Subordinate Clause आहे.

🟢 ‘who’ is a joining word and it is called a Subordinator. ‘who’ हा जोडणारा शब्द आहे म्हणून त्याला Subordinator असे म्हणतात.

🔴  Now solve the Online Test.  Choose the Subordinator.  ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.

🔴 Gerund / Verbal  Noun –

I like reading poetry.

Teach me swimming.

Giving is better than receiving.

He is fond of playing cricket.

➡️ Here, we see that the ‘-ing’ form of the verb ‘read’ is used as a subject in ‘ I like reading poetry’. It does the work of a noun.
When the ‘-ing’ form of a verb is used as a noun, it is known as a Gerund or Verbal Noun.

🔴 Examples –

• Gardening is an art.
Gerund = gardening

• Cooking is a science.
Gerund = cooking

• I enjoy reading poems.
Gerund = reading

• I like reading more than writing.
Gerund = reading , writing

🔴  Now solve the Online Test.  Choose the correct Gerund .  ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.

🔴 Auxiliary Verbs
Verbs that help to form tenses, moods and voices are called Auxiliary (helping) verbs.

For example : be, can, may, will, etc.

🔴 The three most common Auxiliary verbs, which can stand alone in a sentence are forms of  ‘be’,  ‘do’ and ‘have’. They are called Primary Auxiliaries.

For example :
She is a student of Class 8.
He does his work well.
I have a cold.

🔴 Forms of  ‘Be’ : am, is, are, was, were, will / shall be

🔴 Forms of  ‘Do’ : do, does, did

🔴 Forms of  ‘Have’ : have, has, had

🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct Auxiliary.  ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Quiz.

🔴 When to Use ‘Have’ and ‘Has’ 
The choice between ‘has’ and ‘have’ depends on its subject. Below is a chart showing which word to use with each type of subject:

🔴 You’ll notice that the only subject you should use “has” with is third person singular (he has, she has, it has). You should use “have” everywhere else.

🔴 Ram and Shyam  have purchased a new home.
The subject “Ram and Shyam ” is third person plural (the same as “they”), so use “have.”

🔴 Ram has purchased a new home.
The subject “Ram” is third person singular. ( the same as “he”), so use “has“.

🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct options.  ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.

🔴 Simple Present Tense  :-
When the action  is spoken by a verb, refers to present time, the verb is said to be in the Present Tense.

In this tense, we use first or basic form of the verb.

🔴 If the subject  is Third Person Singular ( He, She, It) then  ‘-s’  or  ‘-es’ is added to the main verb.

🔴 While making Negative or Interrogative sentence the form of  ‘to do’  ( do or does ) is used.

🔴 The object is written at the end.
            S             +    V        +  O
            Subject    +   Verb    +  Object

🔴 Take a look at the table
        I do
       We do
       You do
       He does
       She does
       It does
      They do

I run
      We run
      You run
      He runs
      She runs
      It runs
     They run

🔴 For Example 
1) He sings a song.
Does he sing a song ?
He does not sing  a song.

2) They run fast.
Do they run fast ?
They do not run fast.

3) She jumps on the ground.
Does she jump on the ground ?
She does not jump on the ground.

🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct options.  ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.

🔴 Sufffix :- It is a letter or a group of letters that you add at the end of a word that changes the meaning of the word or the way it is used.

🔴 e.g.   teacher  :- The word consists of word  -er  which means a person. And it is combined with the root word teach. Now the word has different meaning.

🔴 The adjective “smokeless” is formed by adding the suffix “-less” to the noun “smoke.”

🔴 The adverb “sadly” is formed by adding the suffix “-ly” to the adjective “sad.”

🔴 Study the following table.

1. Suffix  :-   -age
   Meaning :-  a result
   Example :- wreckage
2. Suffix  :-   -ance
   Meaning :-  an action or state
   Example :-  importance
3. Suffix  :-  -ant
   Meaning :-   a person
   Example :-  assistant
4. Suffix  :-   -ee
   Meaning :-  a person
   Example :-  refree
5. Suffix  :-   -ery
   Meaning :-  a type or place of work
   Example :- bakery
6. Suffix  :-   -ess
   Meaning :-  makes a feminine form
   Example :- mistress
7. Suffix  :-   ful
   Meaning :-  as much as with fill
   Example :-  beautiful
8. Suffix  :-   -ing
   Meaning :-  an action or result
   Example :- painting
9. Suffix  :-   -ion
   Meaning :-  a process, state or result
   Example :- examination
10. Suffix  :-   -ist
    Meaning :-  a person
    Example :-  florist

🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct suffix  to complete the root word. ⬇️⬇️

 🔴 Read the information and then Solve the Online Test.
🔴 अगोदर खाली दिलेली माहिती वाचा व मग Online Test सोडवा.

🔴 Make Smaller Words  :-
We have to make new meaningful word using the letters from the given word. The new word must be of minimum 3 letters. The new word consisting of 4 or 5 letters will be considered. But 2 or 1 letters word is not allowed.
दिलेल्या शब्दातील अक्षरांचा वापर करून अर्थपूर्ण  छोटे – छोटे नवीन शब्द बनवायचे आहेत. हे शब्द कमीत कमी ३ अक्षरांचे असावेत. त्यापेक्षा मोठे चालतील म्हणजे ४ किंवा ५ अक्षरी असले तरी. परंतु २ किंवा १  अक्षरांचे छोटे शब्द चालणार नाहीत.

 🔴 If the letter is repeated in the given word then we can use that letter at the given times. If a letter occurs only once in the given word then we should use that letter at once only.
एखादे  अक्षर दिलेल्या शब्दात जास्त वेळा आले असले तर आपल्याला ते तितक्या वेळा वापरता येईल. पण अक्षर एकदाच आले असेल तर आपल्यालाही आपल्या शब्दात एकदाच वापरावे लागेल.

 🔴 We can use the same letter while making another word.
दोन वेगवेगळ्या शब्दांमध्ये आपण एखादे अक्षर परत परत घेवू शकतो.

 🔴  E.g.    tournament  –  In this word there are the letters  t,  o,  u,  r,  n,  a,  m,  e,  n,  t . Now let’s make the new meaningful word from these letters.   man,   men,  net,  our,  net,   tent,  met, run, tan, mat,  nut, tar , tour, mane  in this way we can make smaller words. In case of the word ” tent ” the letter   “t”  is repeated twice because the letter ” t ” is two times in the word tournament. 

 उदा. tournament  या शब्दामध्ये आपणास t,  o,  u,  r,  n,  a,  m,  e,  n,  t ही अक्षरे मिळतात. आता या अक्षरातून आपण छोटे- छोटे शब्द तयार करूया.   man,   men,  net,  our,  net,   tent, met, run, tan, mat,  nut, tar , tour, mane   असे अनेक छोटे- छोटे  शब्द आपण बनवू शकतो. आता tent या शब्दाच्या बाबतीत  tournament या शब्दामध्ये दोनवेळा t आहे. म्हणून आपण tent हा शब्द तयार करू शकतो.

 🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct list of smaller words. दिलेल्या शब्दासाठी  बरोबर असलेली Smaller Words ची यादी निवडा.    ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.
🔴 अगोदर खाली दिलेली माहिती वाचा व मग Online Test सोडवा.

🔴 Alphabetical Order :-
There are 26 letters in the alphabet. They are:

• A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y and Z.

इंग्रजीमध्ये 26 मुळाक्षरे आहेत. दिलेले शब्द हे वरील क्रमाने मांडायचे असतात. This means to order them as they appear in the alphabet.

🔴 When sorting words in to alphabetical order, we look at the first letter of the word.  दिलेले शब्द हे वर्णानुक्रमे  मांडत असाताना शब्दाचे पहिले अक्षर पाहावे लागते. 

For example:

🔴 the word  cap    comes before the word  dish  because  c  comes before d  in the alphabet.  cap  हा शब्द dish  या शब्दापूर्वी येईल. कारण  c हे अक्षर d या अक्षरापूर्वी येते. 

🔴 If two words begin with the same first letter, we then look at the second letter to decide on the alphabetical order. जर दोन शब्दांची सुरुवात समान अक्षराने होत असेल तर आपण त्या दोन शब्दातील दुसऱ्या अक्षराचा विचार करतो. दुसरे अक्षर ज्या शब्दाचे पहिले असेल तो शब्द सुरुवातील मांडावा.

For example:

🔴 the word cat  comes before the word  country  because a  comes before o  in the alphabet. cat  हा शब्द  country  या शब्दापूर्वी येईल. कारण  दोन्ही  शब्द  हे  c  या  समान  अक्षराने सुरुवात होतात व  दुसरे अक्षर a  हे अक्षर  o  या अक्षरापूर्वी येते. 

🔴 If a word has the same first two letters, we look at the third letter. जर दोन शब्दांची सुरुवात समान दोन अक्षराने होत असेल तर आपण त्या दोन शब्दातील तिसऱ्या  अक्षराचा विचार करतो.  तिसरे अक्षर ज्या शब्दाचे पहिले असेल तो शब्द सुरुवातील मांडावा.

🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct alphabetical order.   ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.
🔴 अगोदर खाली दिलेली माहिती वाचा व मग Online Test सोडवा.

🔴 Prepositions  :- Prepositions are those kinds of words that hep in showing the relationship between place, time and position in the sentence. Normally during a sentence formation , prepositions are prefixed before a noun or a pronoun. E.g.        at,  by,  to, far,  from, in,  om , of, up, under, below,  above, near etc..

🔴 वाक्यातील दोन भिन्न नामे, सर्वनामे, विशेषणे, क्रियापदे इ. शब्दातील परस्परसंबंध स्पष्ट करण्यासाठी ज्या विकारी शब्दांचा उपयोग केला जातो. त्यांना Prepositions असे म्हणतात. Pre म्हणजे अगोदर किंवा पूर्वी आणि Position म्हणजे स्थान.

🔴 Prepositions and their usage :-
1) At :-  नेमकी वेळ, ठिकाण दर्शवण्यासाठी at 9 O’clock,  at the market
2) On :- ( वर ) तारीख व वार सांगण्यासाठी, ठिकाण दर्शवण्यासाठी On Friday,  on the table
3) In  :- ( आत ) , स्थिर वस्तू ठिकाणे यांच्यातील संबंध दर्शवण्यासाठी in the home,  in the last month
4) Since :- क्रिया नेमकी केव्हा सुरु झाली तो काळ सांगण्यसाठी since yesterday,
5) by :- नजीकच्या भविष्यकाळातील क्रियेतील सर्वसाधारण संबंध स्पष्ट करण्यासाठी
6) For :- ( करिता किंवा साठी )  क्रियेतील कालावधी साधी for six month, for three hours
7) From :- ( पासून )
8) Within :- क्रियेचा संबंध एखाद्या कालावधी संपण्यापूर्वी असे स्पष्ट करण्यासाठी  within a week
9) During :- विशिष्ट कालावधीमध्ये या अर्थाने during the rainy season
10) above :- हे उंच किंवा त्यापेक्षा उच्चस्थानी या अर्थाने
11) over :- उंच ठिकाणी
12 ) between :- दोन वस्तू किंवा व्यक्तींविषयी लिहताना
13 ) among :- दोन  पेक्षा जास्त वस्तू  किंवा व्यक्तींविषयी लिहताना
14) under  :- सरळ खाली अशा अर्थाने under the table
15) Below :- एखाद्या वस्तूपेक्षा खालच्या पातळीवर अशा अर्थाने
16 ) To :- च्या कडे या अर्थाने
17) Towards :- च्या दिशेने
18 ) Against :- च्या विरूद्ध

🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct preposition to fit in the sentence.  ⬇️⬇️

🔴 Read the information and then Solve the Online Test.
🔴 अगोदर खाली दिलेली माहिती वाचा व मग Online Test सोडवा.

🔴 Prefix :-
It is a group of letters placed before the root of a word.
e.g.   unhappy  The word consists of word  un which means not.
And it is combined with root word happy. The word has a different meaning.

🔴 Prefix – मूळ शब्दांच्या सुरुवातील लागणारा अक्षरांचा समूह.
उदा. unhappy या शब्दामध्ये मूळ शब्द happy या शब्दाला un हा शब्दसमूह लागून unhappy हा शब्द तयार झाला आहे. व त्याचा अर्थ मूळ शब्द happy या शब्दापेक्षा वेगळा आहे. 

🔴 खालील तक्ता अभ्यासा.

1. Prefix :- non-,   un-,  im,  in-, il-,  ir-,  anti-
   Meaning :- not,  opposite
   Examples :- nonsense,  irresponsible,  immature,  anticorruption
   
   
2. Prefix :-  re-
   Meaning :-  again,  back
   Examples :- revisit,   replay,   re-exam
   
   
3. Prefix :-  mis-
   Meaning :- wrongly,  not
   Examples :- misunderstand, misbehave
   
   
4. Prefix :-  de-
   Meaning :- reverse, remove, out of 
   Examples :- destruction, department
   
   
5. Prefix :-   co-,  com-,   con-
   Meaning  :- with,  together
   Examples :- corelated,  computer,  construct
   
   
6. Prefix :-  pre-
   Meaning :-  before
   Examples :-  premix, prapaid
   
   
7. Prefix :-  fore-
   Meaning :- before
   Examples :-  forecast, foresight
   
   
8. Prefix :- inter
   Meaning :- between
   Examples :- international, interact
   
   
9. Prefix :-    mid- 
   Meaning :- middle
   Examples :- mid-day, midway, midnight
   
   
10. Prefix :- em-, en-
    Meaning :- cause to
    Examples :-  embrace, emphasis, encode, encounter
    
    
11. Prefix :- dis-
    Meaning :- lack of, apart, reversal or not
    Examples :- disadvantage, disapproval
    
    
    🔴Watch the following video carefully and solve the Online Test. If you want to Open this Video in YouTube then click on the name of the Video.  

🔴  Now solve the Online Test. Choose the correct prefix to complete the root word. ⬇️⬇️

🟩 Read the given information first and then solve the Online Test.

🟩 खाली दिलेली माहिती अगोदर वाचा. व मग Online Test सोडवा.

Frame Wh- Questions  :-

🟩  प्रश्नपत्रिकेमध्ये साधारणपणे Frame a Wh- Question so as to get the underlined part as an answer. असा प्रश्न विचारलो जातो. अधोरेखित केलेला भाग हा तुम्ही तयार करणाऱ्या प्रश्नाचे उत्तर असते. व त्यावरून आपणाला प्रश्न तयार करायचा असतो.

🟩  या प्रकारच्या प्रश्नाची सुरुवात Wh- शब्द वापरून म्हणजे Who, What, Whom, When, Where, Why, Which , How many, How much, Whose इत्यादी प्रश्नार्थक सर्वनामे ( pronouns ) व क्रियाविशेषणे होत.   
🔴  Wh- शब्दाचा उपयोग करून प्रश्न तयार करताना मुळ वाक्यात सहाय्यक क्रियापद नसेल तर ‘to do ‘ ची सहाय्यक क्रियापदे ( do, does, did ) ही काळ ( tense ) व वचनाप्रमाणे ( subject ) वापरावीत.

🔴 वाक्याचा काळ साधा वर्तमानकाळ असेल तर कर्ता ( Subject ) हा प्रथम पुरुषी (First Person )  किंवा  अनेकवचनी ( Plural ) असेल तर  do वापरावे.

🔴 वाक्याचा काळ हा साधा वर्तमानकाळ असेल व मुख्य क्रियापदास -s, -es प्रत्यय असेल किंवा कर्ता हा तृतीयपुरुषी एकवचनी ( He / She / It ) असेल तर does चा उपयोग करावा. 

🔴 वाक्याचा काळ साधा भूतकाळ असेल किंवा मुख्य क्रियापद भूतकाळी असेल तर did चा उपयोग करावा.

🟩  महत्तवाचे –
* Does चा उपयोग केल्यानंतर मुख्य क्रियापदास -s, -es प्रत्यय लावू नये.
* Did चा उपयोग केल्यानंतर मुख्य क्रियापदाचे मूळ रुप घ्यावे. क्रियापद पुन्हा भूतकाळात लिहू नये.

🟩  दिलेल्या वाक्याच्या ( उत्तराच्या ) स्वरूपावरून अधोरेखित शब्द / वाक्य किंवा शब्द समुहासाठी प्रश्न तयार करताना कोणता Wh- शब्द वापरावा हे माहित असणे आवश्यक आहे. त्यासाठी पुढील तक्ता अभ्यासा.

What       काय / कोणता       ( नाम / वस्तू /  Object )

When      केव्हा          ( वेळ / काळ / time )

Where      कोठे            ( स्थळ, ठिकाण / Place )

Which       कोणता        ( पर्यायापैकी )

Who           कोण           ( नाम / व्यक्ती / Subject )

Whom       कोणाला      ( कर्म / द्वितीया )

Whose       कोणाचा       ( षष्ठी )

Why           का               ( कारण / reason )

How          कसा            ( क्रियेची रीत / manner )

How many किती           ( संख्येत मोजता येणारे )

How much किती           ( संख्येत मोजता न येणारे )

  🟢 Frame Wh- Questions to get underlined part as an answer. 
अधोरेखित केलेला भाग हे उत्तर येईल असा प्रश्न निवडा.

🟩 Read the given information first and then solve the Online Test.

🟩 खाली दिलेली माहिती अगोदर वाचा. व मग Online Test सोडवा.

Question Tag  /  Tail Tag  :-

संभाषणात विधान करणे व पुष्टीसाठी प्रश्न विचारण्याची पद्धत आहे. वाक्यांचा Question Tag करण्यासाठी खालील नियमांचा वापर करावा.

🟩 १) सर्वप्रथम दिलेले वाक्य विधानार्थी वाक्य जसे आहे तसे लिहून स्वल्पविराम द्यावा.

🟩 २) त्यानंतर दिलेल्या वाक्यातील सहायक क्रियापद ( Helping Verb ) घ्यावे; परंतु वाक्यात जर सहायक क्रियापद नसेल तर अशावेळी वाक्याच्या काळानुरुप to do ची सहायक क्रियापदे साध्या वर्तमानकाळात do / does तर साध्या भूतकाळात did अशी वापरावीत.

 🟩 ३) दिलेले वाक्य होकारार्थी असेल तर Question Tag नकारार्थी करावा. व दिलेले वाक्य नकारार्थी असेल तर Question Tag होकारार्थी करावा. 

 🟩 ४) नकारार्थी Question Tag करताना  ‘ not ‘   संक्षिप्त रूप  n’t वापरावे.

 🟩 ५) शेवटी वाक्यातील कर्त्याला ( Subject )  अनुसरुन सर्वनामी ( Pronoun) कर्ता घ्यावा व प्रश्नचिन्ह वापरावे. 

 🟩 उदा. 1)  I drink tea.
वरील वाक्यात  सहायक क्रियापद नाही त्यामुळे काळानुरुप to do ची सहायक क्रियापदे घ्यावी लागतील. drink  क्रियापद असल्याने do  घ्यावे लागेल. तसेच वाक्य होकारार्थी असल्याने Tag हा नकारार्थी होईल.
I drink tea, don’t I ?  असा QuestionTag तयार होईल. 

 🟩 उदा. 2) Sagar  is my friend.
वरील वाक्यात  सहायक क्रियापद आहे. वाक्य होकारार्थी असल्याने Tag हा नकारार्थी होईल. Sagar हे नाम असल्याने त्यासाठी सर्वनाम he हे घ्यावे लागेल.
Sagar  is my friend, isn’t he ? असा QuestionTag तयार होईल. 

🟢 Choose the correct Question Tag for the following sentences. खालील वाक्यासाठी योग्य ते  Question Tag निवडा.

Read the given information first and then solve the Online Test.
खाली दिलेली माहिती अगोदर वाचा. व मग Online Test सोडवा.

🔴 Adjective –

🟪 1) Radha  is smart girl.
Girl of What kind ? कशी  मुलगी ? या वाक्यात smart हा शब्द  Radha  मुलगी कशा प्रकारची आहे हे दाखवते किंवा smart हा शब्द Radha या मुलीचे वर्णन करतो.

🟪 2) I don’t know that boy.
Which boy ? कोणता मुलगा ?  या वाक्यात that हा शब्द आपण कोणत्या मुलाविषयी बोलत आहोत. याबद्दल जास्तीची माहिती देतो.

🟪 3) She gave me five apples.
How many apples ? किती सफरचंद ? या वाक्यात  five हा शब्द तिने मला किती सफरचंद दिले हे दाखवतो.

🟪 4) There is little time for preparation.
How much time ? किती वेळ ? या वाक्यात little हा शब्द तयारीसाठी किती वेळ आहे हे दाखवितो.

🟢 विशेषण म्हणजे नामाबरोबर येणारा असा शब्द जो  नामाबद्दल विशेष माहिती सांगतो.  विशेषण ( Adjective ) याचा अर्थ आहे विशेष माहिती सांगणारा शब्द ( describing word ). 

🟢 Find the Adjective from the following sentences. खालील वाक्यातील Adjective ओळखा.

घरोघरी तिरंगा  – १३ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट २०२४

स्वातंत्र्याचा अमृतमहोत्सव अंतर्गत केंद्र शासनाकडून  हर घर तिरंगा ही मोहिम सुरु करण्यात आली आहे. ही मोहिम लोकांना तिरंगा घरी आणण्यासाठी आणि भारताच्यास्वातंत्र्याची ओळख म्हणून तो फडकवण्यासाठी प्रोत्साहित करते. लोकांच्या ह्रदयात देशभक्तीची भावना जागृत करणे तसेच भारतीय राष्ट्रधव्जाबद्दल जागरूकता वाढवणे ही सदर उपक्रम राबवण्यामागील मूळ कल्पना आहे. त्या अनुषंगाने सन २०२४ मध्ये सुद्धा घरोघरी तिरंगा मोहीम राबवण्याचे नियोजन राज्य शासनामार्फत करण्यात आले आहे.

हर घर तिरंगा मोहिमेमधील कार्यक्रम  

१) तिरंगा यात्रा  –

शाळांमध्ये / गावांमध्ये तिरंगा ध्वज हातात घेवून  पदयात्रा काढण्यात याव्यात. राष्ट्रध्वजाचा सन्मान करणे व राष्ट्रीय अभिमान आणि एकतेची भावना निर्माण करण्यासाठी सर्व युवक, पुरुष आणि स्त्रिया,  विद्यार्थी,  स्वयंसेवी संस्था, अंगणवाडी सेविका, महिला बचत गट सदस्य इ. घटकांना पदयात्रेत सामील होण्यास मोठ्या प्रमाणावर प्रोत्साहित करावे.

२) तिरंगा रॅली – 

स्थानिक पातळीवर राष्ट्रध्वाजास समर्पित शिक्षक, विद्यार्थी , युवक , लोकप्रतिनिधी यांना सोबत तिरंगा हातात घेवून बाईक / सायकल रॅली आयोजित करतील.

३) तिरंगा दौड –

राष्ट्रभक्तीच्या भावनेने शाळा परिसरात तिरंगा हातात घेवून दौड / मॅरेथॉन आयोजित करण्यात याव्यात. क्रीडा क्षेत्रातील खेळाडू, व्यक्ती आणि फिटनेस Influencer  यांना सहभागी होण्यासाठी आणि Vlogs तयार करण्यासाठी आमंत्रित करावे.

४) तिरंगा कॅनव्हास – 

चित्रकला, रांगोळी स्पर्धा आयोजित करून उत्कृष्ट चित्र / रांगोळी यांचा सन्मान करण्यात यावा.

शाळेमध्ये तिरंगा कॅनव्हासची व्यवस्था करावी. जेथे पालक कोणत्याही भारतीय भाषेत घरोघरी तिरंगा, हर घर तिरंगा किंवा जय हिंद लिहू शकतील. प्रत्येक कॅनव्हासची रचना राष्ट्रध्वजाच्या आकाराच्या प्रमाणात करण्यात यावी. चांगल्या प्रतीच्या कापडी कॅनव्हासचा वापर करण्यात यावा.

तिरंगा कॅनव्हास संदर्भातील डिझाईन टेम्पलेट harghartiranga.com या वेबसाईटवरून डाऊनलोड करन घेण्यात याव्यात.

५) तिरंगा प्रतिज्ञा  –

” मी प्रतिज्ञा घेतो / घेते की , मा आपला तिरंगा ध्वज फडकवेन. स्वातंत्र्य सैनिक व वीर हुतात्मे यांच्या भावनेचा सन्मान करेन आणि भारताच्या विकास व प्रगतीसाठी स्वत:ला समर्फित करेन.”

६) तिरंगा सांस्कृतिक कार्यक्रम –

सर्व कार्यक्रमात केंद्र शासनाच्या सांस्कृतिक मंत्रालयाचे तिरंगा गीत वाजवले जावे.

७) तिरंगा सेल्फीज – 

सेल्फी पॉईंट तयार करून सर्वांना तिरंगा झेंड्यासोबत  सेल्फी घेण्यासाठी प्रोत्साहित करण्याच यावे. व ती harghartiranga.com या वेवसाईटवर अपलोड करण्यात यावीत. व प्राप्त झालेले प्रमाणपत्र सोशल मिडीयावर #HarGharTiranga आणि #HGT2024 या टॅगसह अपलोड करावीत.

८) तिरंगा ट्रिब्युट – 

स्वातंत्र्य सैनिक व शहीद जवान यांचे स्मरण करण्यात यावे. तसेच स्वातंत्र्य सैनिक / सैन्यातील कार्यरत जवान यांचा सत्कार करण्यात यावा.

९) तिरंगा मेळा –

स्थानिक कारागीर, विक्रेते , बचत गट  इ. च्या मदतीने तिरंगा ध्वज व स्वातंत्र्य दिनासंबंधित आवश्यक इतर वस्तू  यांची विक्री व प्रदर्शन भरवण्यात यावे.

=================================

♦ झेंडा फडकवण्यासंबंधी मार्गदर्शक सूचना व नियम ♦

भारतीय ध्वज संहिता २००२ ही २६ जानेवारी २००२ पासून अंमलात येत आहे.

♦ घरोघरी तिरंगा या कार्यक्रमाबात  व्हिडीओ कॉन्फरन्समधील सूचना –

१)   १३ ऑगस्ट ते १५ ऑगस्ट २०२४ या कालावधीत राज्यातील प्रत्येक नागरिकाच्या घरावर, तसेच सर्व शासकीय / निमशाकीय / खाजगी आस्थापना / सहकारी संस्था यांच्या इमारतीवर राष्ट्रध्वजाची उभारणी स्वयंस्फूर्तीने करणे अपेक्षित आहे.

२)   हे तीन दिवस घरोघरी तिरंगा फडकवताना दररोज संध्याकाळी झेंडा खाली उतरवण्याची आवश्यकता नाही. कार्यालयांना यासंबंधी ध्वज संहिता पाळावी लागेल.

३) तिरंगा हा मोफत असणार नाही. नागरिकांनी तो स्वेच्छेने विकत घ्यावा.

♦ तिरंगा तयार करण्याबाबत निर्देश –

१) तिरंगा झेंड्याचा आकार आयताकार असावा.
२) तिरंगा झेंड्याची लांबी : रूंदी प्रमाण हे ३ : २ असे असावे.
३) तिरंगा बनविण्यासाठी खादी अथवा कॉटन, पॉलिस्टर , सिल्क कापड यापासून बनवला जावू शकतो.
४) झेंड्यामध्ये सर्वात वर केशरी, मध्यभागी पांढरा व खाली हिरवा असा तिरंगा बनवला जातो. मध्यभागातील पांढऱ्या  पट्टीवर २४ रेषांचे गोलाकार निळ्या रंगाचे अशोकचक्र असते.

♦ तिरंगा फडकविण्याबाबतचे व इतर नियम –

१) प्रत्येक नागरिकाने तिरंगा झेंडा संहिताचे पालन करावे.

२) तिरंगा फडकवताना केशरी रंग वरच्या बाजूने असावा.

३) ध्वज फडकवताना हवामान कसेही असले तरी तो सूर्योदयापासून सूर्यास्तापर्यंत लावावा.

४) फाटलेला अथवा चुरगाळलेला ध्वज लावण्यात येवू नये.

५) ज्या ज्या ठिकाणी ध्वज लावण्यात येईल अशा प्रत्येक ठिकाणी त्याची प्रतिष्ठा राखून तो स्पष्टपणे दिसेल अशा रितीने लावला पाहिजे.

६) तिरंगा झेंडा उतरवताना काळजीपूर्वक सन्माने उतरवावा.

७) लावण्यात आलेले झेंडे अभियान कालावधीनंतर प्रत्येकांनी सन्मानाने व सुरक्षित ठेवावे.

८) अभियान कालावधीनंकर झेंडा फेकला जावू नये. तो सन्मानाने जतन करून ठेवावा.

९) अर्धा झुकलेला, फाटलेला, कापलेला झेंडा कुठल्याही परिस्थिथीत लावला जावू नये.

१०) राष्ट्रध्वजापेक्षा ऊंच किंवा राष्ट्रध्वजाच्या वर किंवा त्याच्या बरोबरीने अन्य कोणताही पताका किंवा ध्वज लावू नये. तसेच ज्या काठीवर ध्वज फडकवत ठेवला असेल त्या काठीवर किंवा त्या काठीच्या वरच्या टोकावर फुले किंवा हार यासह कोणतीही वस्तू ठेवू नये. अथवा बोधचिन्ह लावू नये.

११) ध्वजाच्या वर किंवा आजूबाजूला काहीही लावू नये.

१२) ध्वज फडकवण्यापूर्वी ध्वजाच्या आतील भागात फुलांच्या पाकळ्या ठेवण्यास कोणतीही हरकत असणार नाही.

१३) ध्वजाचा केशरी रंगाचा पट्टा खालच्या बाजूस येईल अशाप्रकारे जाणीवपूर्वक ध्वज लावता येणार नाही.

१४) ध्वज अन्य कोणत्याही ध्वजासोबत किंवा ध्वजांसोबत एकाच वेळी एकाच काठीवर फडकवू नये.

१५) कोणत्याही स्वरुपातील आच्छादन म्हणून ध्वाजाचा वापर करता येणार नाही.

१६) ध्वजाच्या कोणत्याही प्रकारच्या पोशाखाचा किंवा गणवेशाचा भाग म्हणून वापर करता येणार नाही. किंवा त्याचे उशा, हातरुमाल , हातपुसणे यावर  किंवा कोणत्याही पोशाख साहित्यावर भरतकाम करता येणार नाही किंवा छपाई करता येणार नाही.

१७) ध्वजावर कोणत्याही प्रकारची अक्षरे लिहता येणार नाहीत.

१८) ध्वजाचा कोणतीही वस्तू घेण्याचे, देण्याचे बांधण्याचे किंवा वाहून नेण्याचे साधन म्हणून वापर करता येणार नाही.

१९) ध्वजाचा वक्त्याचा टेबल ( डेस्क ) झाकण्यासाठी वापर करता येणार नाही.

२०) ध्वजाचा जाणीवपूर्वक भूमीशी किंवा जमिनिशी स्पर्श होवू देवू नये. किंवा तो पाण्यावरून फरफटत नेवू नये.

२१)ध्वज मोटार वाहन, रेल्वे गाडी, जहाज किंवा विमान यांच्या झडपावर , छतावर, बाजूंवर किंवा पाठीमागच्या बाजूस आच्छादता येणार नाही.

२२) ध्वजाचा एखाद्या इमारतीचे आच्छादन म्हणून वापर करता येणार नाही.

२३) ध्वजाचा तोरण, गुच्छ अथवा पताका म्हणून किंवा अन्य कोणत्याही प्रकारे शोभेसाठी उपयोग करू नये.

२४) ध्वज फाटेल अशा पद्धतीने लावू नये किंवा बांधू नये.

२५) जेव्हा ध्वज फाटला असेल किंवा मळल्यामुळे खराब झाला असेल तेव्हा  त्याची प्रतिष्ठा राखली जाईल अशा अन्य कोणत्याही पद्धतीने ( विशेषत: जाळून ) तो खाजगीरित्या संपूर्णपणे नष्ट करावा.